İlçe oldukça eski bir tarihe sahiptir. XIII. yüzyılın ilk yarısında Trabzon Rum Pontus İmparatorluğu döneminde kurulduğu sanılmaktadır. Ancak hem Tirebolu (Tripolis) hem de Zefre (Zephyrion) isimleri Bizans yazılı metinlerinde yer alırken Espiye ile ilgili bilgilere rastlanmaz. İlçede bulunan ZEFRE (Rumca Zephyrion) limanı Ünlü ipekyolunun Önemli bir limanıdır.Buradan yüklenen mallar gemilerle Romanya ve Rusya üzerinden Avrupaya tasınmıştır. Cenevizliler ya da Trabzon İmperatorluğu tarafından yaptırılan Andos Kalesi Yağlıdere'nin Karadeniz'e döküldüğü yerdeki yüksek bir tepenin üzerindedir.

Türkmen/Çepniler(Alevi) ilçeye Selçuklu döneminde Horasan/Kürtün yoluyla gelerek yerleşmeye başlamışlardır. Bilindiği üzere Çepniler Hacı Bektaş Velinin müridleridirler. (Bak.Prof Dr.Faruk Sümer Oguzlar/Türkmenler isimli eseri.) Espiyeli Çepniler Güvendi yaylasında Türbesi bulunan Güvenç Abdal Hazretlerine bağlıydılar. Fatih Sultan Mehmet Han döneminde Osmanlı topraklarına katıldıktan sonra idari taksimatta Dikmen Melikliği olarak yer almıştır. Önceleri Tirebolu ilçesine bağlı bir nahiye olan Espiye 1957 yılında ilçe olmuştur